Pijawka w gabinecie lekarskim? W pierwszym kontakcie budzi… zaskoczenie. Przemieszane z niedowierzaniem. I lękiem. Bez obaw – to zupełnie naturalne! W końcu obecnie nieczęsto spotykamy je w rzekach i jeziorach. Kiedyś pijawki były widokiem zupełnie naturalnym. Teraz przyzwyczajamy się do nich na nowo. W końcu z medycznego punktu widzenia to mali, ale bardzo skuteczni pomocnicy w drodze do zdrowia. Przed pierwszym zabiegiem w gabinecie zawsze padają pytania. Jaka jest budowa pijawki? Po co pijawkom przyssawki? Czy mają zęby, i ile? Jak dużo krwi wypijają? Ciekawość jest zupełnie naturalna, a my pozwolimy Ci ją zaspokoić. Tak więc, jak wygląda pijawka?
Pijawka lekarska – budowa pijawki i zastosowanie jej przyssawek w medycynie
Zacznijmy od podstaw, czyli od tego jaka jest budowa pijawki. Mają wydłużone, kurczliwe, wyraźnie segmentowane ciało, a liczba segmentów jest stała i wynosi 34. Są lekko spłaszczone grzbietowo-brzusznie, zwężone w przedniej części i na końcu. Długość ciała pijawki wynosi 1-20 cm, jednak te stosowane w terapii osiągają do kilku centymetrów. Istnieją gatunki tylko z jedną przyssawką, ale Hirudo medicinalis i Hirudo verbena mają ich po dwie: jedną z przodu i jedną z tyłu swojego ciała. Wbrew powszechnej opinii, przyssawki nie służą do wysysania krwi. W przyrodzie pijawki przysysają się nimi do podłoża: do liści, kamieni w rzece, czy na przykład przepływających ryb. W gabinecie terapeutycznym przysysają się do ciała pacjenta. W przedniej przyssawce pijawki znajduje się otwór gębowy: „usta”, które pozwalają przyczepić się w wybrane miejsce. Ponadto w przedniej części znajdują się trzy rzędy ząbków, które służą do nacinania skóry, przyczepienia się do ciała przed rozpoczęciem ssania. Przyssawka tylna służy lepszemu przytwierdzeniu się do podłoża.
Pijawki w medycynie
Jak się odżywia pijawka i po co jej przyssawki?
Do ssania pijawka używa silnie umięśnionej gardzieli i przełyku. W przyrodzie odżywia się raz na długi czas, aż do nasycenia. To dlatego, że w jej przewodzie pokarmowym występują boczne odnogi, w których może magazynować pokarm. Liczne gatunki pijawek opiekują się młodymi, i nosząc je na swoim ciele pomagają im w zdobyciu pokarmu. Pijawki do użytku medycznego w hodowlach są karmione krwią końską, a przed wykorzystaniem w terapii musi minąć około 6 miesięcy od ostatniego karmienia. Później taka pijawka odżywia się raz, w trakcie zabiegu, a następnie jest traktowana jako odpad medyczny. Zobacz Kurs : pijawki lekarskie w stomatologii
Pijawka lekarska – przystosowanie do pasożytnictwa dzięki przyssawkom
Czy pijawki piją krew? Nic bardziej mylnego! Nie ma możliwości, aby pijawka przegryzła tętnice lub żyłę, w których płynie krew. W rzeczywistości pijawki żywią się, pobierając płyn tkankowy, czyli przede wszystkim limfę, która jest zabarwiona krwią. To dokładnie taki płyn, jaki sączy się po otarciu skóry. Co za tym idzie, w trakcie zabiegu prawie nie tracimy krwi, i nawet długotrwałe stosowanie pijawek praktycznie nigdy nie doprowadza do anemii. Pijawki używane w terapii są jednorazowego użytku. Kupuje się je w certyfikowanych hodowlach z przeznaczeniem do celów medycznych.
Występowanie pijawek i ich zastosowanie w medycynie
Pijawki to najczęściej gatunki słodkowodne. Tylko nieliczne z nich żyją w morzach, w tym jeden w Bałtyku. Pozostałe preferują płytkie wody stojące, zwłaszcza stawy i jeziora, lub wolno płynące rzeki i strumyki. Co ciekawe, to zwierzęta bardzo rozpowszechnione. Są obecne na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Nic dziwnego, że pijawki lekarskie to jeden z najstarszych „środków medycznych” świata. Były wykorzystywane niemal we wszystkich starożytnych kulturach, gdzie leczenie opierano na wielowiekowym doświadczeniu przodków. Szczególnie dobrą opinią cieszyły się za naszą wschodnią granicą: na Ukrainie i Białorusi. Zaś w takich krajach jak Kazachstan czy Armenia, cieszą się ową popularnością po dziś dzień. Trzeba jednak nadmienić, że Hirudo medicinalis i Hirudo verbana, stosowane w terapii, różnią się od pozostałych, występujących w Polsce gatunków pijawek – a tych mamy aż 22! W Polsce większość pijawek stosowanych do celów terapeutycznych to przedstawiciele obcych gatunków, które pochodzą z Azji i Europy Wschodniej.
Ugryzienie pijawki – co robi pijawka, kiedy gryzie?
W końcu pijawka nie tylko pobiera pokarm do własnych celów. Zastanówmy się: gdyby pijawka, gryząc zwierzę w przyrodzie, wywoływała jego niepokój, zaczęłoby się ono bronić. I przez tysiąclecia ewolucji zwierzęta z pewnością rozwinęłyby mechanizmy pozwalające unikać ugryzień lub walczyć z pijawkami. Tymczasem jest odwrotnie. W trakcie, gdy pijawka pobiera pokarm, zwierzęta są niezwykle spokojne. To samo dotyczy pacjentów podczas zabiegu. To dlatego, że w ślinie pijawki znajdują się liczne substancje o dobroczynnych właściwościach: to czynniki przeciwzapalne, przeciwbólowe, a nawet poprawiające nastrój. To dlatego coraz częściej pijawki stosuje się w celach leczniczych! Pozostając w ciele pacjenta działają jeszcze długo po zakończonym zabiegu. Wobec tego czy warto „dać się ugryźć”? Zdecydowanie! Pijawki są bezpieczne, a w rękach dobrego terapeuty mogą zrobić dużo dobrego.
Co sądzisz o zastosowaniu pijawek w medycynie? Sprawdź koniecznie nasz sposób na Leczenie chorób dolnych dróg oddechowych za pomocą pijawki lekarskiej. Konstantin Sukhov (MD)
Zobacz nasz kurs Hirudoterapii
